Ik zou wel een willen laten uitrekenen wat de effecten zouden zijn op de economie van Afrika als we zouden ophouden met het inzamelen van gebruikte kleding en andere artikelen om die direct aan arme mensen uit te delen in Afrika. Dat het een negatieve invloed heeft op de lokale economie is wel duidelijk. De enige manier om ontwikkeling in Afrika op gang te brengen is het stimuleren van de economie.
In plaats daarvan sluiten de weldoeners die hier rondrijden in glimmende Land Cruisers de lokale economie buiten en verzieken ze de mentaliteit van de consument. ‘Cadeau!’ roepen ze van verre en ‘Ou est mon Cadeau?’ is de vraag als ze bij het raampje van de auto aankomen. Ondertussen rijden we duizenden kilometers door vruchtbaar land met genoeg regen en geschikte temperaturen en komen we tot de conclusie dat ontwikkeling alleen gebeurt als je dat wilt, ook als dat betekent dat je een gekoesterde culturele traditie moet afzweren. De vrouwen staan er op om hele dagen met bossen takken op hun hoofd te lopen of met grote teilen was die ze ver van hun hut gaan wassen. Ze bewerken de grond met niet meer dan een hak. De vrouwen werken hard, maar produceren niets. Andere vrouwen die ‘s morgens drie erwtjes vinden gaan daarmee de hele dag in een van takken gebouwd kraampje zitten in de hoop dat iemand ze koopt zodat zij twee boontjes kunnen kopen die ze opeten. Prikkels om efficiënter te werken en nieuwe methodes te gebruiken, werken niet. Als vrouwen meer verdienen, werken de mannen nog minder. Ze grijpen elk excuus aan om in de schaduw te slapen. Als een familie wel kiest voor een efficiënte landbouwmethode, komt de extended family en de rest van de stam net zo lang op hun geld teren tot zij niet meer kunnen investeren en komen ook zij tot de conclusie dat het geen zin heeft om dingen te veranderen.
Al 50.000 jaar heeft Afrika overleefd in armoede. Dat is pas een probleem geworden toen Europeanen en Amerikanen vonden dat dat niet goed was. De ontwikkelingshulp die we geven heeft per saldo meer negatieve dan positieve effecten. Pompen slaan? ‘Merci pour le cadeau’ en er verandert niets. Wegen aanleggen, dat helpt. Want er zijn wel degelijk ondernemende Afrikanen die de economie op gang kunnen helpen maar die krijgen hun producten niet naar de markt en de overheidsdienaren die daar verandering in kunnen brengen, kopen van het daarvoor bestemde geld Land Cruisers met speciale schokbrekers die over wegen kunnen banjeren waarop elke vrachtwagen zich stuk rijdt. China doet dat. Chinese aannemers leggen met lokale werknemers wegen aan waar nu de Route Nationale uit louter kuilen bestaat. Zij krijgen er grondstoffen voor terug. Europa zou dat kunnen doen zonder directe tegenprestatie, als investering in een toekomstige markt. De tegenprestatie zou dan moeten bestaan uit het garanderen van nul bureaucratie en nul corrupte overheden die toestemming moeten geven voor het aanleggen van de weg.
De kleding die Afrikanen zelf maken is veelal van zeer kleurrijke batik. Die heet Dutch Wax omdat het geleverd wordt door een Nederlands bedrijf. China is die markt nu aan het overnemen. Het zou nog mooier zijn als een Afrikaans bedrijf de stoffen zou produceren, maar in elk geval hebben groothandelaren, transporteurs, kleermakers en verkopers er inkomsten aan. Die gaan weer in de lokale economie en zo krijg je de boel op gang. De Nederlandse ondernemer die een gigantische markt vond en commercieel dacht voor zijn eigen bedrijf, deed meer voor Afrika dan al die goedbedoelende inzamelaars die ons helpen van ons schuldgevoel af te komen. Als we doorgaan met ontwikkelingshulp moeten we ons beperken tot het aanleggen van de infrastructuur die het continent nodig heeft. Rotterdam heeft per slot zijn welvaart ook te danken aan een van god gegeven infrastructuur.